Νίκος Φελέκης

Πριν ακριβώς δύο χρόνια, στις 29 Ιουνίου 2023, ο Αλέξης Τσίπρας, μετά από 15 χρόνια στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, παραιτήθηκε. Στη δήλωση παραίτησής του μεταξύ των άλλων ανέφερε ότι «αυτή η απόφαση έχει και για μένα ένα στοιχείο οδύνης, όπως θα είχε και για τον καθένα. Έχει όμως και ένα στοιχείο προσωπικής πρόκλησης. Να αποδείξω με τη στάση και το παράδειγμά μου ότι στη ζωή, στην πολιτική, ιδίως στην πολιτική που αναφέρεται σε αξίες, μπορείς να είσαι μάχιμος και δημιουργικός, ίσως σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα πιο χρήσιμος, και χωρίς αξιώματα. Να αποδείξω ότι η μάχη για τις ιδέες και η προσφορά δεν ορίζεται από την καρέκλα που κατέχει κανείς».

Σήμερα, δύο χρόνια μετά, ο Αλέξης φαίνεται να επιδιώκει να αποκτήσει ξανά καρέκλα. Και μάλιστα του αρχηγού ενός προσωποπαγούς κόμματος αφού όλες οι πληροφορίες, εκπορευόμενες πρωτίστως από το περιβάλλον του, ομιλούν για «κόμμα Τσίπρα». Όχι για ένα «προοδευτικό», «ριζοσπαστικό», «σοσιαλδημοκρατικό», «αριστερό», «κεντροαριστερό» κόμμα, για έναν φορέα τέλος πάντων που να παραπέμπει σε κάποια ιδεολογική ή πολιτική ταυτότητα, αλλά για «κόμμα Τσίπρα». Η έμφαση δίνεται στο πρόσωπο και όχι στις κοινωνικές δυνάμεις που θέλει να εκφράσει. Προέχει η πίστη στο άτομο και όχι στο πολιτικό σχέδιο που αυτό (πρέπει να) έχει. Το ατομικό πρεστίζ υπερέχει του συλλογικού υποκειμένου.

Δυό χρόνια κι ο Αλέξης δεν άντεξε την ιδιότητα του απλού βουλευτή. Ενδεχομένως, επειδή οι εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν αυτές που περίμενε. Αν και για τους περισσοτέρους έχει και ο ίδιος ευθύνη για την «ντροπιαστική περίοδο» Κασελλάκη αφού ήταν αυτός που, όπως σχεδόν όλοι υποστηρίζουν, πριμοδότησε την εκλογή του Stefanos στην ηγεσία της Κουμουνδούρου. Και ήταν αυτός που τον ανέτρεψε όταν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε φτάσει να ανταγωνίζεται την Καινούργιου και τον Λιάγκα και όχι τον Μητσοτάκη και τον Ανδρουλάκη.

Βεβαίως, πριν φτάσουμε στη οριστική μετάλλαξη της Κουμουνδούρου, από κόμμα σε «πρωϊνάδικο», είχαμε την αποχώρηση 11 βουλευτών και περίπου 4.000 στελεχών. Τα νεαρά στελέχη (Χαρίτσης, Αχτσιόγλου, Ηλιόπουλος, Σακελλαρίδης κ.α.) υπέρ των οποίων υποτίθεται ότι παραιτήθηκε ο Τσίπρας -το «νέο κύμα», όπως το ονομάτιζε στη δήλωση παραίτησής του- δεν ανέλαβαν τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ίδρυσαν (μαζί με τον Φίλη, τον Σκουρλέτη, τον Βούτση, τον Τσακαλώτο και άλλα συντρόφια) τη Νέα Αριστερά. Το «νέο κύμα» κατέληξε να είναι η Θοδώρα Τζάκρη, ο Άρης Σπηλιωτόπουλος, ο Βαγγέλης Αντώναρος, ο Νίκος Καρανίκας και όσοι άλλοι δήλωσαν ότι ανήκουν στο φαν κλαμπ του Stefanos.

Α, μην ξεχάσουμε ήταν και ο Πολλάκης και ο Παππάς ακόμη και ο Φάμελος. Στην αρχή, και μέχρι τις ευρωεκλογές, ήταν κι αυτοί παραστάτες του Κασσελάκη στην παρέλασή του στους καινούργιους και υπερήφανους δρόμους της ριζοσπαστικής αριστεράς. Η Όλγα Γεροβασίλη, ο Αλέκος Φλαμπουράρης, ο Γιώργος Βασιλειάδης και οι υπόλοιποι πιστοί στον Τσίπρα είχαν φροντίσει να κατέβουν από το άρμα του Κασσελάκη λίγο νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2024, στο συνέδριο που είχε οργανωθεί για να δοξαστεί ο …Άλκης Στέας της πλατείας Κουμουνδούρου και κατέληξε να αναβληθεί για μετά τις ευρωεκλογές ώστε με βάση και το αποτέλεσμα να χωρίσουν τα τσανάκια τους.

Τώρα δεν υπάρχει ούτε ο Κασσελάκης. Έφτιαξε κι αυτός κόμμα, το Κίνημα Δημοκρατίας. Δημοσκοπικά πηγαίνει λίγο καλύτερα από τη Νέα Αριστερά και οι μετρήσεις δείχνουν πως θα δώσει μάχη με τον Βαρουφάκη και τη Λατινοπούλου για να δουν ποιο από τα κόμματα των τριών τηλεπερσόνων θα μπει στη Βουλή. Και λέμε τριών και όχι πέντε επειδή η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Κυριάκος Βελόπουλος θα βρίσκονται, εκτός δραματικού απροόπτου, και στην επόμενη Βουλή και μάλιστα, αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις, με αρκετούς βουλευτές. Κι εδώ αρχίζει το δράμα του ΣΥΡΙΖΑ.

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση το κόμμα που ουσιαστικά ίδρυσε ο Τσίπρας και το οποίο κυβέρνησε τη χώρα για τεσσεράμισυ χρόνια (Ιανουάριος 2015- Ιούνιος 2019) και για έξι χρόνια (2012-2014 και 2019-2024) ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, κινδυνεύει να μείνει εκτός Βουλής. Η εταιρεία interview του έδωσε ποσοστό 2,9%, κάτω δηλαδή από το όριο (3%) εισόδου στη Βουλή. Είναι η μοναδική εταιρεία που βγάζει εκτός Βουλής τον ΣΥΡΙΖΑ. Η Κουμουνδούρου αντέδρασε οργισμένα. Χαρακτήρισε τη δημοσκόπηση "παντελώς αναξιόπιστη", επεσήμανε ότι η εταιρεία που τη διεξήγαγε "δεν ανήκει στον ΣΕΔΕΑ», υποστήριξε πως το ποσοστό που του δίνει «ουδεμία σχέση έχει με τις υπόλοιπες μετρήσεις, αλλά και την ίδια την πραγματικότητα», ενώ σημείωσε πως «η ανοχή που έχουμε επιδείξει έχει και τα όριά της".

Μπορεί, όντως, το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ να μην είναι 2,9% όμως, όπως μάς έλεγε βουλευτής και διακεκριμένο στέλεχος της Κουμουνδούρου, «δεν είναι και 7%. Είναι περίπου στο 5% και συνεχώς φθίνει». Και πράγματι αυτή είναι η αλήθεια. Η εκλογή του Σωκράτη Φάμελου απεδείχθη ότι δεν ήταν ικανή να συγκρατήσει τη φθορά του ΣΥΡΙΖΑ. Η πορεία είναι συνεχώς καθοδική. Ακόμη και το συνέδριο επανεκκίνησης, όπως το είχε χαρακτηρίσει η ηγεσία της Κουμουνδούρου, ουσιαστικά «υπονομεύθηκε» από τον Αλέξη Τσίπρα, με την εκδήλωση του Ινστιτούτου του δύο ημέρες πριν το συνέδριο. Τουλάχιστον αυτό διατείνονται συνεργάτες του Φάμελου, αλλά και στελέχη που ανήκουν στην ομάδα των «Πολ Παπ», όπως λένε οι «Τσιπρικοί» την αντιηγετική συμμαχία των Πολλάκη και Παππά, προφανώς για να παραπέμπει στον «χασάπη» της Καμπότζης και ηγέτη των Ερυθρών Χμερ , τον Πολ Ποτ. Ο χαρακτηρισμός μπορεί να ταιριάζει στον Παύλο Πολλάκη, που συνεχίζει να δηλώνει κομμουνιστής και μάλιστα κάποιοι, λόγω ακραίων δηλώσεων του, τον αποκαλούν και «μοβόρο» όμως αδικεί τον Νίκο Παππά, ο οποίος είναι οπαδός της συνεργασίας του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Αριστερά.

Σε κάθε περίπτωση το διχασμένο κορμί του ΣΥΡΙΖΑ (Τσιπρικοί, Φαμελικοί και Πολπαπίστες) είναι μια εικόνα ήκιστα ελκυστική. Και είναι λογικό τα δημοσκοπικά ευρήματα να είναι αρνητικά. Όπως είναι και λογικό να προκαλεί φθορά και η εντεινόμενη φιλολογία περί ιδρύσεως νέου κόμματος από τον Αλέξη Τσίπρα. Οι βουλευτές, τα στελέχη ακόμη και οι οπαδοί της Κουμουνδούρου περιμένουν την επιστροφή του Αλέξη, ενώ στο μεταξύ αιμοδοτούν με σημαντικά ποσοστά, πρωτίστως το κόμμα της Ζωής και δευτερευόντως του Κασσελάκη. Σε περίπτωση δε που ο Τσίπρας όντως φτιάξει κόμμα τότε ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνον θα μείνει εκτός Βουλής, αλλά όσοι κρατήσουν τη σφραγίδα και θελήσουν να συμμετάσχουν στις εκλογές θα δουν το ποσοστό τους να υπολείπεται ακόμη και της Νέας Αριστεράς, η οποία είναι αμφίβολο εάν θα διατηρήσει ακόμη και το γλίσχρο 2,45% των ευρωεκλογών.

Να σημειώσουμε πως η φημολογία περί ιδρύσεως κόμματος από τον Τσίπρα έχει τινάξει στον αέρα και την προοπτική των συμμαχιών και του Λαϊκού Μετώπου της Κεντροαριστεράς. Οι προσπάθειες που γίνονται στο παρασκήνιο είτε από τον Φάμελο και τον Χαρίτση είτε από την Κατσέλη και τον Τεμπονέρα είτε από τον Δούκα και πασοκογενείς του ΣΥΡΙΖΑ, για κοινή κάθοδο των αντιδεξιών κομμάτων εκ των πραγμάτων ακύρονται όσο συνεργάτες και συνομιλητές του πρώην πρωθυπουργού μαρσάρουν τις μηχανές του επερχόμενου κόμματος. Και όχι μόνον αυτό. Το μεν ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη, για λόγους και αυτοπροστασίας, ανατινάζει οποιαδήποτε γέφυρα θα μπορούσε να φτιαχτεί με τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά. Οι δε ανθενωτικές δυνάμεις στο εσωτερικό της Κουμουνδούρου και της Πατησίων σκληραίνουν περισσότερο τη στάση τους.

Ειδικά ο Αλέξης Χαρίτσης βιώνει, λένε όσοι συνομιλούν μαζί του, ένα διπλό δράμα. Αφενός ο Φάμελος, λόγω της πίεσης που αισθάνεται από το «κόμμα Τσίπρα», προτιμά να συμμαχήσει με τους Πολλάκη και Παππά για να προστατευθεί από τον Τσίπρα παρά να συμπορευθεί, όπως είχε δεσμευθεί σε σχετικές συνομιλίες, με τους ενωτικούς του Χαρίτση (Αχτσιόγλου, Τζανακόπουλος, Ηλιόπουλος κ.α.). Και αφετέρου βλέπει την πίεση των ανθενωτικών (Τσακαλώτος, Σκουρλέτης, Φίλης κ.α.) να μεγαλώνει. «Εμείς, από την αρχή σου λέγαμε να μην μπλέξεις και να μην μας μπλέξεις με τα Συριζαϊκά» είναι η μόνιμη επωδός τους. Μάλιστα, οι ανθενωτικοί σε περίπτωση που φτιαχτεί το θρυλούμενο «κόμμα Τσίπρα», το πιθανότερο είναι να προτείνουν εκλογική συμμαχία με τον Βαρουφάκη παρά να δηλώσουν υποταγή στον -κατ’ αυτούς- «ολετήρα» της Αριστεράς.

Στα ανωτέρω να προσθέσουμε πως η δημοσκοπική καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ επηρεάζεται και από το γεγονός ότι η ηγεμονία Μητσοτάκη συνεχίζεται αδιατάρακτη. Παρά τις δικαστικές και κοινοβουλευτικές εξελίξεις στο «έγκλημα» των Τεμπών, την εντεινόμενη κριτική των Σαμαρά και Καραμανλή για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής, τη συνεχιζόμενη ακρίβεια και την μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών, την αποδιοργάνωση του ΕΣΥ, τις θεσμικές αρρυθμίες και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ με τις αγροτικές επιδοτήσεις, οι ψηφοφόροι (λαμβάνοντας προφανώς υπόψιν και το ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον λόγω των πολέμων στην περιοχή) συνεχίζουν να μην εμπιστεύονται τα κόμματα της αντιπολίτευσης για μια διαφορετική πορεία της χώρας. Η έλλειψη εμπιστοσύνης συνεχίζει να είναι το μεγάλο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ και αυτό που συντελεί τα μέγιστα στην εκλογική και πολιτική του συρρίκνωση και περιορίζει δραματικά την ανανέωσή του σε πρόσωπα και ιδέες.

Ένας επιπρόσθετος λόγος για την κατηφόρα του ΣΥΡΙΖΑ είναι και ο συμβατικός πολιτικός του λόγος. Όταν δεν προτείνεις κάτι ρεαλιστικά ανατρεπτικό και ριζικά διαφορετικό από τον αντίπαλο οι ψηφοφόροι είναι λογικό να σου γυρίζουν την πλάτη. Αν μάλιστα η ηγεσία σου δεν συναρπάζει τα πλήθη και η περίοδο της διακυβερνήσεως σου δεν παίρνει και τον καλύτερο βαθμό είναι επίσης λογικό να προτιμούν την αποχή και τον καναπέ από την κάλπη και τους αγώνες, στους οποίους τους καλείς. Όπως είναι λογικό να μην τρέφουν και τα καλύτερα των συναισθημάτων όταν η εντύπωση που δίνεται είναι πως στις προτεραιότητες των στελεχών σου οι προσωπικές φιλοδοξίες και η ιδιοτέλεια βρίσκονται ψηλότερα από τις ιδεολογοπολιτικές αξίες της αριστεράς και τα λαϊκά συμφέροντα. Όταν κάποιοι ανάμεσα στα «ιδιωτικά βίτσια και τις δημόσιες αρετές» προτιμούν τα πρώτα, είναι μάλλον λογικό πως οι πολίτες κάποια στιγμή θα σε βαρεθούν και θα σε τιμωρήσουν.

Ακόμη κι αν οι επόμενες δημοσκοπήσεις δείξουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν βρίσκεται στο όριο του 3%, αλλά αρκετά πιο πάνω, ενδεχομένως και στο διπλάσιο (6%) το πρόβλημα για την Κουμουνδούρου θα παροξύνεται. Όσο έχει χαθεί η προοπτική της διακυβέρνησης, ακόμη και με τη μορφή συνεργασίας με κάποιο άλλο κόμμα, τόσο βουλευτές, στελέχη και ψηφοφόροι θα απογοητεύονται και θα αναζητούν να γευτούν …πορτοκάλια από άλλες πορτοκαλιές. Το γεγονός πως ακόμη και ιστορικά στελέχη της Κουμουνδούρου δηλώνουν απρόθυμα να αναλάβουν κομματικές ευθύνες ή να συμμετάσχουν σε καθοδηγητικά όργανα, όπως η Κεντρική Επιτροπή -η εκλογή των 250 έγινε προχθές Κυριακή, χωρίς παρατράγουδα, με άνετη επικράτηση των υποστηρικτών Φάμελου, και μοναδική διαφωνία τον τρόπο της ψηφοφορίας, αν δηλαδή έπρεπε να γίνει υβριδικά ή μόνο δια ζώσης, όπως ήθελαν οι «Πολπαπίστες»-, είναι δηλωτικό του αγκομαχητού, που για άλλους μοιάζει και με επιθανάτιο ρόγχο, του ΣΥΡΙΖΑ. Ήδη η λεγόμενη «Προοδευτική Συμμαχία», που υπάρχει ως δεύτερο συνθετικό στον τίτλο του ΣΥΡΙΖΑ, ουσιαστικά δεν υφίσταται αφού η πλειονότητα των πασοκογενών που την συγκροτούσαν έχει δηλώσει ότι αποχωρεί. Ακόμη και όσοι τύποις παραμένουν το πράττουν περιμένοντας τις εξελίξεις ώστε ανάλογα να τοποθετηθούν.

Δεν είναι τυχαίο ότι επ’ εσχάτης το αγαπημένο παιχνίδι κάποιων στελεχών της Κουμουνδούρου, μεταξύ των οποίων και κορυφαία, ονομάζεται «συμπλήρωσε τις τελευταίες ημέρες που ταιριάζουν καλύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ». Κατά σειρά δημοφιλίας, όπως μας ενημέρωσε μια καλή και αξιόπιστη πηγή μας, αυτές είναι «Οι τελευταίες ημέρες της Πομπηΐας», το μυθιστόρημα του Σερ Έντουαρντ Μπάλγουερ-Λίτον, που έγινε και ταινία και προβλήθηκε ως μίνι σειρά τριών επεισοδίων από την ΕΡΤ το 1984. Ακολουθεί το ντοκιμαντέρ του Ζαν-Σαρλ Ντενιώ «Οι τελευταίες ημέρες της Σοβιετικής Ένωσης». Τρίτο έρχεται το ιστορικό βιβλίο του Ράιαν Τζιντζέρας «Οι τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας». Τα επόμενα δύο έχουν πρόσθετο ενδιαφέρον αφού μόνον λίγοι θα μπορούσαν να τα ξέρουν. Το ένα είναι η δραματική σειρά «Οι τελευταίες ημέρες του Πτολεμαίου Γκρέι», που προβλήθηκε το 2022 με πρωταγωνιστή τον Σάμιουελ Λ. Τζάκσον. Και το άλλο, το ιστορικό μυθιστόρημα «Οι τελευταίες ημέρες της νύχτας», που εξιστορεί την μετάβαση των Ηνωμένων Πολιτειών στην εποχή του ηλεκτρισμού στα τέλη του 19ου αιώνα, με πρωταγωνιστές τον Τόμας Έντισον, τον Τζορτζ Ουέστινγκχαουζ και τον Νίκολα Τέσλα.

Μην μου ζητάτε να σας αναφέρω και την αιτιολόγηση των απαντήσεων. Γιατί δηλαδή άλλος διαλέγει την Πομπηΐα και άλλος τη Σοβιετική Ένωση ή γιατί κάποιος καταφεύγει στις μηχανορραφίες του Τέσλα και άλλος στις θολωμένες από την άνοια αναμνήσεις του Τζάκσον για να περιγράψει την κατάσταση της Κουμουνδούρου. Πιθανότατα, για όσους έχουν διαβάσει τα βιβλία και έχουν δει τις ταινίες, η σημειολογία μπορεί να είναι προφανής. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ακόμη και κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, σε μεταξύ τους συζητήσεις παραδέχονται, έστω και υπό την μορφή πνευματικού κουίζ, πως το κόμμα τους ενδεχομένως και να βρίσκεται στα τελευταία του. Κατά συνέπεια μικρή σημασία έχουν τα δημοσκοπικά ευρήματα είτε σε φέρνουν στη ζώνη του λυκόφωτος είτε δείχνουν πως θα βρίσκεσαι στα κοινοβουλευτικά έδρανα και την επόμενη βουλευτική περίοδο. Πάντως, αν ο Αλέξης Τσίπρας θέλει να βρίσκεται οπωσδήποτε και στην επόμενη Βουλή μάλλον θα πρέπει να φτιάξει το κόμμα του στους επόμενους δώδεκα μήνες αφού οι κάλπες, σύμφωνα με κάποιες κυβερνητικές πηγές, θα στηθούν το ενωρίτερον στις 18 Οκτωβρίου 2026 και το αργότερο στις 7 Μάρτιο 2027…