Lend-Lease: Η βοήθεια των ΗΠΑ σε Ελλάδα, Μ. Βρετανία, Σοβιετική Ένωση και άλλες χώρες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μία από τις άγνωστες πτυχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι η βοήθεια που πρόσφεραν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στους Συμμάχους με τον «Νόμο Εκμίσθωσης και Δανεισμού» (Lend – Lease Act) ή Νομοσχέδιο HR 1776, που μετά την υποβολή του προς έγκριση από τον Πρόεδρο των Η.Π.Α. Φ. Ντ Ρούζβελτ και την έγκρισή του από τη Νομοθετική Εξουσία της χώρας έγινε ο Νόμος 77 -11 της 11ης Μαρτίου 1941.

Ο Νόμος αυτός, να θυμίσουμε ότι τον Μάρτιο του 1941 οι Η.Π.Α. δεν είχαν εμπλακεί στον Β’ ΠΠ κάτι που έγινε μετά την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ τον Δεκέμβριο του 1941, επέτρεψε την εκμίσθωση, τον δανεισμό ή την παραχώρηση κάθε είδους υλικού εκ μέρους των Η.Π.Α σε σύμμαχα κράτη, με αντάλλαγμα «ό,τι ο Πρόεδρος θα κρίνει σκόπιμο».

Πώς κατατέθηκε το Νομοσχέδιο HR 1776;

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ευρώπη τον Σεπτέμβριο του 1939, ο Πρόεδρος Ρουζβελτ δήλωσε ότι ενώ οι Η.Π.Α. θα παρέμεναν ουδέτερες από νομικής άποψης «δεν μπορούσε να ζητήσει από κάθε Αμερικανό να παραμείνει ουδέτερος και από άποψη σκέψης».

Ο Ρούζβελτ ήθελε να βοηθήσει τις χώρες που μάχονταν εναντίον του Άξονα, αλλά ο «Νόμος περί Ουδετερότητας» του 1939, επέτρεπε στις εμπόλεμες χώρες να αγοράσουν πολεμικό υλικό από τις Η.Π.Α., αλλά μόνο με βάση το «cash and carry» («μετρητά και μεταφορά»).

Οι Βρετανοί που χρειάζονταν άμεσα πολεμικό υλικό, δεν διέθεταν «σκληρό νόμισμα», αλλά και επίσης δεν είχαν αποπληρώσει τα δάνεια του Α’ ΠΠ, κάτι που με βάση τον Νόμο Τζόνσον του 1934 ήταν εμπόδιο στην αγορά πολεμικού υλικού από τις Η.Π.Α. Η αμερικανική κοινή γνώμη ήταν διχασμένη. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ πίεζε τον Ρούζβελτ για δωρεάν παραχώρηση πολεμικού υλικού. Ο Αμερικανός Πρόεδρος γνώριζε όμως πολύ καλά, ότι μια τέτοια ενέργεια, δεν θα ήταν εφικτή, καθώς θα αντιμετώπιζε πλήρη αντίθεση από το Κογκρέσο, αλλά και από τον λαό των Η.Π.Α. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1940 ο Τσόρτσιλ συμφώνησε με τον Ρούζβελτ για «αντιτορπιλικά αντί βάσεων». Οι Η.Π.Α. έδωσαν στη Βρετανία περισσότερα από 50 απαρχαιωμένα αντιτορπιλικά με αντάλλαγμα μισθώσεις εδαφών στη Νέα Γη και τις Βερμούδες, για 99 χρόνια. Τον Δεκέμβριο του 1940 όμως, ο Τσόρτσιλ ενημέρωσε τον Ρούζβελτ ότι η Βρετανία δεν μπορούσε πλέον να πληρώσει για την αγορά πολεμικού υλικού. Η αμερικανική κοινή γνώμη είχε αρχίσει να μεταστρέφεται, ειδικά μετά την κατάληψη της Γαλλίας από τη Γερμανία. Οι πολίτες των Η.Π.Α. άρχισαν να σκέφτονται ότι βοηθώντας τις συμμαχικές χώρες θα ελαχιστοποιούνταν οι πιθανότητες να εμπλακεί η χώρα τους στον πόλεμο.

Στις 29/12/1940 ο Ρούζβελτ, σε ραδιοφωνική εκπομπή είπε ότι οι Η.Π.Α. θα ήταν το «οπλοστάσιο της Δημοκρατίας» Από τον Ιανουάριο του 1941 αρχίζει μια εκστρατεία στο Κογκρέσο και στην κοινή γνώμη με το επιχείρημα ότι αν δεν βοηθήσουν τη Μ. Βρετανία, μπορεί να χρειαστεί να πολεμήσουν εναντίον του Χίτλερ στη Ν. Αμερική, αλλά και στις ίδιες τις Η.Π.Α. (ανέφερε ενδεικτικά το Μέιν και τη Φλόριντα). Ένας δικηγόρος της Νομικής Υπηρεσίας του Θησαυροφυλακίου, που λεγόταν Κοξ κατάρτισε το σχετικό Νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 10 Ιανουαρίου 1941 και πήρε τον κωδικό HR 1776. Παρόμοιο Νομοσχέδιο δεν είχε συνταχθεί ως τότε στην ιστορία των Η.Π.Α. Μεταξύ άλλων ανέφερε και τα εξής: «Σε κάθε έθνος, του οποίου ο Πρόεδρος θα κρίνει την άμυνά του, απαραίτητη για την άμυνα των Η.Π.Α., ο Πρόεδρος θα μπορεί να πωλεί, να μεταβιβάζει, να ανταλλάσσει, να εκμισθώνει να δανείζει ή να παραχωρεί με οποιοδήποτε τρόπο, κάθε μέσο άμυνας που θα κρίνει ενδεδειγμένο. Θα μπορεί να λάβει ως αντάλλαγμα κάθε άμεσο ή έμμεσο πλεονέκτημα, που θα κρίνει αρκετό».

Το Νομοσχέδιο όμως περιείχε και άρθρα που προέβλεπαν ότι «αμερικανικά σκάφη δεν συνοδεύουν νηοπομπές ούτε εισέρχονται στις εμπόλεμες ζώνες κατά παράβαση του τμήματος 3 του περί ουδετερότητας Νόμου του 1939». Έτσι επιτεύχθηκε η χρυσή τομή. Το Νομοσχέδιο HR 1776 προκάλεσε ατελείωτες συζητήσεις στις Η.Π.Α., μεταξύ όσων το υποστήριζαν και όσων ήταν αντίθετοι σ’ αυτό.

Η πρώτη ψηφοφορία στη Βουλή στις 18/2/1941 είχε σαν αποτέλεσμα 260 ψήφους υπέρ του HR 1776 και 165 κατά. Στις 11/3/1941 η Γερουσία έδωσε στο Νομοσχέδιο HR 1776, 60 ψήφους υπέρ και 31 κατά. Η τελική ψηφοφορία στη Βουλή, δίνει θριαμβευτική πλειοψηφία στο Νομοσχέδιο: 317 ψήφοι υπέρ, μόλις 71 κατά. Το HR 1776, έγινε Νόμος 77-11 της 11/3/1941, γνωστός ως «Lend – Lease Act».

Οι συνέπειες της ψήφισης του Νόμου

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι Βρετανοί πανηγύρισαν μόλις ψηφίστηκε ο Νόμος και οι πόλεις τους σημαιοστολίστηκαν. Ο Χίτλερ, όταν έμαθε το γεγονός είπε περιφρονητικά, ότι «πρόκειται για τέχνασμα της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας που δεν πρόκειται να εμποδίσει τη συντριβή της Βρετανίας». Όμως, φαίνεται ότι πλέον άρχισε να ωριμάζει στο μυαλό του μια σκέψη που υπήρχε από καιρό σε αυτό. Η εισβολή στην ΕΣΣΔ που είχε άφθονους πόρους, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την αμερικανική βοήθεια στους Συμμάχους. Τρεις ώρες μετά την ψήφιση του Νόμου ο Ρούζβελτ τον έθεσε σε εφαρμογή. Πρώτη χώρα που επωφελήθηκε ήταν βέβαια η Μ. Βρετανία που πήρε από τις Η.Π.Α. ισχυρές τορπιλακάτους. Δεύτερη χώρα, που θα λάμβανε σημαντικό υλικό πυροβολικού ήταν η Ελλάδα. Λόγω της γερμανικής εισβολής και της κατάρρευσης του μετώπου, αυτό το υλικό πυροβολικού δεν ήρθε ποτέ στη χώρα μας από τις Η.Π.Α. Αν το υλικό αυτό είχε φτάσει έγκαιρα στην Ελλάδα, τα πράγματα στη χώρα μας ίσως ήταν διαφορετικά.

Οι Η.Π.Α. παρέμειναν ουδέτερες μέχρι τις 8/12/1941, όταν δέχτηκαν την απρόκλητη επίθεση της Ιαπωνίας στο Περλ Χάρμπορ. Όμως το πολεμικό υλικό που δόθηκε στις συμμαχικές χώρες από τις Η.Π.Α. ήταν αυτό που τους επέτρεψε τη συνέχεια του αγώνα τους. Το 1942-43, το ¼ των πολεμοφοδίων της Μ. Βρετανίας προερχόταν από τις Η.Π.Α, συνέπεια του Νόμου Lend – Lease.

Βοηθήθηκε η ΕΣΣΔ από τον «Lend – Lease Act»- Και η Τουρκία, ο «επιτήδειος ουδέτερος» επωφελήθηκε από τον Νόμο…

Συνολικά 36 χώρες βοηθήθηκαν από τις Η.Π.Α. με βάση τον Νόμο Lend – Lease, με ποσό 48.395.400 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 630 δις δολάρια σε σημερινές τιμές). Φυσικά, τα περισσότερα δόθηκαν στη Μ. Βρετανία (31,4 δις, περίπου 421 δις δολάρια σήμερα). 11,3 δισεκατομμύρια δολάρια (152 δις δολάρια σε σημερινές τιμές) εισέπραξε σε μορφή πολεμικού υλικού πάντα, η ΕΣΣΔ, 3,2 δις δολάρια(42,9 δις σήμερα) δόθηκαν στην Ελεύθερη Γαλλία, 1,9 δις δολάρια (21,5 δις) στην Κίνα και τα υπόλοιπα 2,6 δις δολάρια στους υπόλοιπους Συμμάχους. Η Ελλάδα έλαβε 81,5 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 1,06 δις σε σημερινές τιμές). Το απίστευτο είναι ότι και η Τουρκία, που δεν συμμετείχε στον Β’ ΠΠ έλαβε από τις Η.Π.Α. πολεμική βοήθεια 42,9 εκ. δολαρίων (περίπου 558 εκ. σημερινά δολάρια).

Οι ίδιοι οι Αμερικανοί πάντως, υπολογίζουν, σε σημερινές τιμές, την αξία όσων δόθηκαν στην ΕΣΣΔ από το 1941 ως το 1945 σε 180 δις δολάρια και όχι 152. Αυτό βέβαια σημαίνει ανάλογη αύξηση της αξίας της βοήθειας των Η.Π.Α. σε σημερινές τιμές και στις άλλες χώρες. Ο Στάλιν κατάφερε να προσφέρουν οι Η.Π.Α. στη χώρα του από το 1941 ως το 1945 για τον «τεράστιο και δύσκολο αγώνα ενάντια στον κοινό εχθρό, τον αιμοδιψή χιτλερισμό», όπως έλεγε στον Ρούζβελτ, τα εξής:

400.000 τζιπ και φορτηγά, 14.000 αεροπλάνα, 8.000 τρακτέρ, 13.000 άρματα μάχης, 1,5 εκατομμύριο κουβέρτες, 15 εκατομμύρια ζευγάρια στρατιωτικές μπότες, 107.000 τόνους βαμβακιού, 2,7 εκατομμύρια τόνους πετρελαιοειδών και 4,5 εκατομμύρια τόνους τροφίμων.

Βοήθεια όμως έλαβαν οι Σοβιετικοί και από τους Βρετανούς. Η αφίσα που παραθέτουμε είναι άκρως αποκαλυπτική.

Οι Η.Π.Α. έδωσαν το 17% του πολεμικού τους υλικού σε συμμαχικές χώρες. Από τους Συμμάχους έλαβαν απλώς υπηρεσίες, όπως η ενοικίαση βάσεων, αξίας 7,8 δις δολαρίων, τα 6,8 από τα οποία προέρχονταν από τη Μ. Βρετανία και τις χώρες της Κοινοπολιτείας, κυρίως από την Ινδία και την Αυστραλία. Το πρόγραμμα άρχισε να διακόπτεται σταδιακά μετά την «Ημέρα της Νίκης» (8 Μαΐου 1945) και τερματίστηκε οριστικά μετά την παράδοση της Ιαπωνίας (2 Σεπτεμβρίου 1945).

Ειδήσεις σήμερα:

Η μητέρα του μηχανοδηγού στα Τέμπη στο ΘΕΜΑ: Γύρισα τον κόσμο ανάποδα για να μη μείνει καμία σκιά για το παιδί μου - Δείτε βίντεο

Νίκος Γαλανός: Η πρώτη διάγνωση καρκίνου πριν 24 χρόνια και ο καθημερινός αγώνας για το μεροκάματο που τον σημάδεψε

«Δεν έπρεπε να έρθουμε, γιατί είδαν τις πληγές» - Το ηχητικό μήνυμα που έστειλε η 32χρονη στη Λάρισα για τα καψίματα στα παιδιά της